کد مطلب:1388 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:444
احــکام قــرض
قرض دادن از كارهای مستحبی است كه درآیات قرآن و اخبار راجع به آن زیاد سفارش شده است. از پیغمبر اكرم صلی الله علیه و آله وسلم روایت شده كه هر كس به برادر مسلمان خود قرض بدهد، مال او زیاد می شود، و ملائكه بر او رحمت می فرستند و اگر با بدهكار خود مدارا كند، بدون حساب و به سرعت از صراط می گذرد، و كسی كه برادر مسلمانش از او قرض بخواهد و ندهد، بهشت بر او حرام می شود.
مسأله 2280 ـ در قرض لازم نیست صیغه بخوانند، بلكه اگر چیزی را به نیت قرض به كسی بدهد و او هم به همین قصد بگیرد، صحیح است ولی مقدار آن باید كاملاً معلوم باشد.
مسأله 2281 ـ هر وقت بدهكار بدهی خود را بدهد، طلبكار باید قبول نماید.
مسأله 2282 ـ اگر در صیغه قرض برای پرداخت آن مدتی قرار دهند باید كه طلبكار پیش از تمام شدن آن مدت طلب خود را مطالبه نكند ولی اگر مدت نداشته باشد، طلبكار هر وقت بخواهد، می تواند طلب خود را مطالبه نماید.
مسأله 2283 ـ اگر طلبكار طلب خود را مطالبه كند، چنانچه بدهكار بتواند بدهی خود را بدهد، باید فوراً آنرا بپردازد، و اگر تأخیر بیندازد گناهكار است در صورتی كه وقت آن رسیده باشد.
مسأله 2284 ـ اگر بدهكار غیر از خانه ای كه در آن نشسته و اثاثیه منزل و چیزهای دیگری كه به آنها احتیاج دارد، چیزی نداشته باشد، طلبكار نمی تواند طلب خود را از او مطالبه نماید، بلكه باید صبر كند تا بتواند بدهی خود را بدهد.
مسأله 2285 ـ كسی كه بدهكار است و نمی تواند بدهی خود را بدهد، چنانچه بتواند كاسبی كند، احتیاط واجب آنست كه كسب كند و بدهی خود را بدهد.
مسأله 2286 ـ كسی كه دسترسی به طلبكار خود ندارد، چنانچه امید نداشته باشد كه او را پیدا كند، باید با اجازه حاكم شرع طلب او را به فقیر بدهد، و اگر طلبكار او سید نباشد، واجب نیست كه طلب او را به غیر سید فقیر بدهد، بلكه می تواند به سید فقیر هم بدهد.
مسأله 2287 ـ اگر مال میت بیشتر از خرج واجب كفن و بدهی او نباشد، باید مالش را به همین مصرفها برسانند، و به وارث او چیزی نمی رسد.
مسأله 2288 ـ اگر كسی مقداری پول طلا یا نقره قرض كند و قیمت آن كم شود یا چند برابر گردد، چنانچه همان مقدار را كه گرفته پس بدهد كافی است، ولی اگر هر دو به غیر آن راضی شوند اشكال ندارد.
مسأله 2289 ـ اگر مالی را كه قرض كرده از بین نرفته باشد و صاحب مال آنرا مطالبه كند، احتیاط واجب آنست كه بدهكار همان مال را به او بدهد.
مسأله 2290 ـ اگر كسی كه قرض می دهد شرط كند كه زیادتر از مقداری كه می دهد بگیرد، مثلاً یك من گندم بدهد و شرط كند كه یك من و پنج سیر بگیرد، یا ده تخم مرغ بدهد كه یازده تا بگیرد، ربا و حرام است، بلكه اگر قرار بگذارد كه بدهكار كاری برای او انجام دهد، یا چیزی را كه قرض كرده با مقداری جنس دیگر پس دهد، مثلاً شرط كند یك تومانی راكه قرض كرده با یك كبریت پس دهد، ربا و حرام است، و نیز اگر با او شرط كند كه چیزی را كه قرض می گیرد بطور مخصوصی پس دهد، مثلاً مقداری طلای نساخته به او بدهد و شرط كند كه ساخته پس بگیرد، باز هم ربا و حرام می باشد، ولی اگر بدون اینكه شرط كند، خود بدهكار زیادتر از آنچه قرض كرده پس بدهد، اشكال ندارد بلكه مستحب است.
مسأله 2291 ـ ربا دادن مثل ربا گرفتن حرام است، و كسی كه قرض ربائی گرفته مالك آن نمی شود و نمی تواند در آن تصرف كند، ولی چنانچه طوری باشد كه اگر قرار ربا را هم نداده بودند، صاحب پول راضی بود كه گیرنده قرض در آن پول تصرف كند، قرض گیرنده می تواند در آن تصرف نماید.
مسأله 2292 ـ اگر گندم یا چیزی مانند آن را بطور قرض ربائی بگیرد و با آن زراعت كند، حاصلی كه از آن بدست می آید مال قرض دهنده است.
مسأله 2293 ـ اگر لباسی را بخرد و بعداً از پولی كه به قرض ربائی گرفته، یا از پول حلالی كه مخلوط با ربا است به صاحب لباس بدهد، پوشیدن آن لباس و نماز خواندن با آن اشكال ندارد، ولی اگر به فروشنده بگوید كه این لباس را با این پول می خرم، پوشیدن آن لباس حرام است، و اگر بداند پوشیدن آن حرام است، نماز هم با آن باطل می باشد.
مسأله 2294 ـ اگر انسان مقداری پول به تاجر بدهد كه در شهر دیگر از طرف(وكیل) او كمتر بگیرد، اشكال ندارد، و این را صرف برات می گویند.
مسأله 2295 ـ اگر مقداری پول به كسی بدهد كه بعد از چندروز در شهر دیگر زیادتر بگیرد، مثلاً نهصد و نود تومان بدهد كه بعداز ده روز در شهر دیگر هزار تومان بگیرد، ربا و حرام است، ولی اگر كسی كه زیادی را می گیرد در مقابل زیادی، جنس بدهد یا عملی انجام دهد اشكال ندارد.
مسأله 2296 ـ اگر در مقابل طلبی كه از كسی دارد، سفته یا براتی داشته باشد، و بخواهد طلب خود را پیش از وعده آن به كمتر از آن بفروشد اشكال ندارد.
مسأله 2280 ـ در قرض لازم نیست صیغه بخوانند، بلكه اگر چیزی را به نیت قرض به كسی بدهد و او هم به همین قصد بگیرد، صحیح است ولی مقدار آن باید كاملاً معلوم باشد.
مسأله 2281 ـ هر وقت بدهكار بدهی خود را بدهد، طلبكار باید قبول نماید.
مسأله 2282 ـ اگر در صیغه قرض برای پرداخت آن مدتی قرار دهند باید كه طلبكار پیش از تمام شدن آن مدت طلب خود را مطالبه نكند ولی اگر مدت نداشته باشد، طلبكار هر وقت بخواهد، می تواند طلب خود را مطالبه نماید.
مسأله 2283 ـ اگر طلبكار طلب خود را مطالبه كند، چنانچه بدهكار بتواند بدهی خود را بدهد، باید فوراً آنرا بپردازد، و اگر تأخیر بیندازد گناهكار است در صورتی كه وقت آن رسیده باشد.
مسأله 2284 ـ اگر بدهكار غیر از خانه ای كه در آن نشسته و اثاثیه منزل و چیزهای دیگری كه به آنها احتیاج دارد، چیزی نداشته باشد، طلبكار نمی تواند طلب خود را از او مطالبه نماید، بلكه باید صبر كند تا بتواند بدهی خود را بدهد.
مسأله 2285 ـ كسی كه بدهكار است و نمی تواند بدهی خود را بدهد، چنانچه بتواند كاسبی كند، احتیاط واجب آنست كه كسب كند و بدهی خود را بدهد.
مسأله 2286 ـ كسی كه دسترسی به طلبكار خود ندارد، چنانچه امید نداشته باشد كه او را پیدا كند، باید با اجازه حاكم شرع طلب او را به فقیر بدهد، و اگر طلبكار او سید نباشد، واجب نیست كه طلب او را به غیر سید فقیر بدهد، بلكه می تواند به سید فقیر هم بدهد.
مسأله 2287 ـ اگر مال میت بیشتر از خرج واجب كفن و بدهی او نباشد، باید مالش را به همین مصرفها برسانند، و به وارث او چیزی نمی رسد.
مسأله 2288 ـ اگر كسی مقداری پول طلا یا نقره قرض كند و قیمت آن كم شود یا چند برابر گردد، چنانچه همان مقدار را كه گرفته پس بدهد كافی است، ولی اگر هر دو به غیر آن راضی شوند اشكال ندارد.
مسأله 2289 ـ اگر مالی را كه قرض كرده از بین نرفته باشد و صاحب مال آنرا مطالبه كند، احتیاط واجب آنست كه بدهكار همان مال را به او بدهد.
مسأله 2290 ـ اگر كسی كه قرض می دهد شرط كند كه زیادتر از مقداری كه می دهد بگیرد، مثلاً یك من گندم بدهد و شرط كند كه یك من و پنج سیر بگیرد، یا ده تخم مرغ بدهد كه یازده تا بگیرد، ربا و حرام است، بلكه اگر قرار بگذارد كه بدهكار كاری برای او انجام دهد، یا چیزی را كه قرض كرده با مقداری جنس دیگر پس دهد، مثلاً شرط كند یك تومانی راكه قرض كرده با یك كبریت پس دهد، ربا و حرام است، و نیز اگر با او شرط كند كه چیزی را كه قرض می گیرد بطور مخصوصی پس دهد، مثلاً مقداری طلای نساخته به او بدهد و شرط كند كه ساخته پس بگیرد، باز هم ربا و حرام می باشد، ولی اگر بدون اینكه شرط كند، خود بدهكار زیادتر از آنچه قرض كرده پس بدهد، اشكال ندارد بلكه مستحب است.
مسأله 2291 ـ ربا دادن مثل ربا گرفتن حرام است، و كسی كه قرض ربائی گرفته مالك آن نمی شود و نمی تواند در آن تصرف كند، ولی چنانچه طوری باشد كه اگر قرار ربا را هم نداده بودند، صاحب پول راضی بود كه گیرنده قرض در آن پول تصرف كند، قرض گیرنده می تواند در آن تصرف نماید.
مسأله 2292 ـ اگر گندم یا چیزی مانند آن را بطور قرض ربائی بگیرد و با آن زراعت كند، حاصلی كه از آن بدست می آید مال قرض دهنده است.
مسأله 2293 ـ اگر لباسی را بخرد و بعداً از پولی كه به قرض ربائی گرفته، یا از پول حلالی كه مخلوط با ربا است به صاحب لباس بدهد، پوشیدن آن لباس و نماز خواندن با آن اشكال ندارد، ولی اگر به فروشنده بگوید كه این لباس را با این پول می خرم، پوشیدن آن لباس حرام است، و اگر بداند پوشیدن آن حرام است، نماز هم با آن باطل می باشد.
مسأله 2294 ـ اگر انسان مقداری پول به تاجر بدهد كه در شهر دیگر از طرف(وكیل) او كمتر بگیرد، اشكال ندارد، و این را صرف برات می گویند.
مسأله 2295 ـ اگر مقداری پول به كسی بدهد كه بعد از چندروز در شهر دیگر زیادتر بگیرد، مثلاً نهصد و نود تومان بدهد كه بعداز ده روز در شهر دیگر هزار تومان بگیرد، ربا و حرام است، ولی اگر كسی كه زیادی را می گیرد در مقابل زیادی، جنس بدهد یا عملی انجام دهد اشكال ندارد.
مسأله 2296 ـ اگر در مقابل طلبی كه از كسی دارد، سفته یا براتی داشته باشد، و بخواهد طلب خود را پیش از وعده آن به كمتر از آن بفروشد اشكال ندارد.